Zeytin, yetiştiriciliği ve uyum sağladığı iklim çeşidi ile özel bir bitkidir. Bulunduğu bölgenin coğrafi yapısına göre verimi değişebilir. Dönemimizin en büyük küresel sorunu olan iklim değişikliği ile birlikte zeytin ağacı sayısı 2020 yılında artmasına rağmen, zeytin veren ağaçların sayısı azalmıştır. İklim değişikliği, yağış sıklıklarının artması, yeraltı su seviyesini etkilemesi, sıcaklıkların düşmesi veya artması nedeni ile zeytinin verimi 50 yıllık süreçte azalmış durumdadır.                  

1 Mart 2022 Resmi Gazete’de yayınlanan “Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile birlikte ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetleri kapsamında zeytinlik alanların, madencilik faaliyetinin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda faaliyetin tamamlandığında alanın rehabilite edilerek kullanılması, zeytinlik alanın madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınması ve geçici tesisler inşa edilmesi, zeytinlik alanın taşınmasının mümkün olmadığı durumda ise bu alanda faaliyet yürütüldükten sonra alanın rehabilite edilerek yeniden zeytin ağaçlarının dikilmesi şartıyla madencilik faaliyetlerinin zeytinlik alanlarda da yürütülebileceği ifade edilmiştir.

Çeşitli maden gruplarının topraktan çıkarıldıktan sonra işlenmesi ve ticari ürüne dönüşmesi prosesleri her ne kadar değişse de, her madenin topraktan çıkarılma sürecinde bölgenin ekosistemini etkilediği kaçınılmaz bir gerçektir. Topraktan çıkarılma işlemine geçilmeden önce dahi madenlerin arama safhasında onlarca ağaç kesilmekte, onlarca sondaj noktaları açılmakta, bu sondaj noktalarının bulunduğu alanlarda yer alan bitki örtüsü ne yazık ki kaldırılmaktadır.

Eski Verimine Kavuşması Yıllar Alacak

Zeytin ağaçlarının bulunduğu bölgede maden araması yapmak veya bir maden işletmesi kurmak; öncelikle zeytin ağaçlarının kesimine, ardından bulunduğu çevrenin ekosistemine, su kaynaklarına, bitki örtüsüne ve ardından birçok canlı yaşamının sürekliliğine balta vuracaktır. Zeytin ağaçları Türkiye’de yer alan önemli bir besin kaynağı ve ekolojik değer olmakla birlikte, kesildikten sonra bir zeytin ağacının eski verimine kavuşması yılları alacaktır.

İklim Şartlarına Uyum Sağlayamayabilir

Maden sahalarında genelde hazırlık aşamasında toprağın üst tabakası sıyırıldığından, sonraki süreçte bu alanda yapılacak zeytin faaliyetlerinin ne kadar verimli olacağı da değerlendirilmesi gereken önemli bir durumdur. Zira 1 cm toprağın oluşması için gereken ortalama süre 1000 yıldır. Zeytin ağaçlarının taşınması her ne kadar alternatif bir çözüm yolu olarak görünse de taşınan zeytin ağaçlarının taşınan bölgenin yer altı ve toprak yapısına, iklim şartlarına, su kaynaklarına uyumsuzluğu da söz konusu olabilir. Bununla birlikte taşınan zeytin ağaçları beklenilen verimi vermeyebilir.

Alternatif Alanlar Bulunmalıdır!

Ekonomik kaygılar ve ticari süreçlerin devamlılığı için yapılan madencilik faaliyetleri gerçekleştirilirken aynı zamanda doğal alanların korunması gerektiği unutulmamalıdır. Zeytin bugün sağlık, kozmetik ve gıda sektöründe önemli yer tutan bir üründür. Bu ürünün üretim devamlılığı, toprak ve bitki örtüsünün muhafazasının sağlanması, zararlı çevresel etkilerin mümkün olduğunca zeytinlik alanlarda gerçekleşmemesi Let’s Do It! Türkiye olarak temennimizdir. Madencilik faaliyetleri için alternatif alanlar bulunmalıdır.

Yazar: Yusuf Dursun DURMUŞ – Let’s Do It! Türkiye Genel Koordinatörü