Bu makale ilk olarak Ocak 2024’te yayınlanmış ve Şubat 2024’te güncellenmiştir.

Yapay zeka (AI) kullanımı iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunabilir. Mevcut yapay zeka sistemleri arasında hava durumunu tahmin eden, buzdağlarını takip eden ve kirliliği tespit eden araçlar bulunmaktadır.

Dünya Ekonomik Forumu, yapay zekânın tarımı geliştirmek ve çevresel etkilerini azaltmak için de kullanılabileceğini belirtiyor. Yapay zekanın büyük miktarda veriyi işleme ve insanların karar vermesine yardımcı olma gücü sektörleri dönüştürmektedir.

Dünyanın en zorlu sorunlarından biri olan iklim değişikliğiyle mücadele, yapay zekânın dönüşüm potansiyeline sahip olduğu bir başka alan.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, yaklaşık 4 milyar insan halihazırda iklim değişikliğine karşı oldukça hassas bölgelerde yaşamaktadır. Ve bu durumun 2030 ile 2050 yılları arasında yetersiz beslenme, sıtma, ishal ve sıcak stresi nedeniyle yılda yaklaşık 250.000 ekstra ölüme yol açması bekleniyor.

İşte yapay zekanın iklim değişikliğiyle mücadeleye şimdiden yardımcı olduğu 9 yol:

• Buzdağları Eriyor!
  Yapay zeka, buzdağlarındaki değişiklikleri bir insanın yapabileceğinden 10.000 kat daha hızlı ölçmek üzere eğitildi. Bu, bilim insanlarının buzdağlarının okyanusa ne kadar erimiş su bıraktığını anlamalarına yardımcı olacak – iklim değişikliği atmosferi ısıttıkça hızlanan bir süreç. Avrupa Uzay Ajansı’nın haberine göre, Birleşik Krallık’taki Leeds Üniversitesi’nden bilim insanları, yapay zekalarının uydu görüntülerindeki büyük Antarktika buzdağlarını saniyenin sadece yüzde biri kadar bir sürede haritalayabildiğini söylüyor. İnsanlar için bu görev uzun ve zaman alıcıdır. Bulutların ve deniz buzunun beyazlığı arasında buzdağlarını tespit etmek zordur.
• Yapay Zeka İle Ormansızlaşmanın Haritalanması
  Yapay zeka, uydu görüntüleri ve ekoloji uzmanlığı, ormansızlaşmanın iklim krizi üzerindeki etkisini haritalamak için de kullanılıyor. Merkezi İskoçya’nın Edinburgh kentinde bulunan Space Intelligence adlı şirket, 30’dan fazla ülkede çalıştığını ve uydu verilerini kullanarak uzaydan 1 milyon hektardan fazla alanın haritasını çıkardığını söylüyor. Şirketin teknolojisi, ormansızlaşma oranları ve bir ormanda ne kadar karbon depolandığı gibi ölçütleri uzaktan ölçüyor.
• Yapay Zeka Afrika’da İklim Riskleriyle Karşı Karşıya Olan Topluluklara Yardımcı Oluyor!
  Afrika’da yapay zeka, Burundi, Çad ve Sudan’da iklim değişikliğine karşı savunmasız topluluklara yardım etmek için bir Birleşmiş Milletler projesinde kullanılıyor. IKI Projesi, hava durumu modellerini tahmin etmeye yardımcı olmak için yapay zeka teknolojisini kullanıyor, böylece topluluklar ve yetkililer iklim değişikliğine nasıl uyum sağlayacaklarını ve etkilerini nasıl azaltacaklarını daha iyi planlayabiliyorlar. Buna temiz enerjiye erişimin iyileştirilmesi, uygun atık yönetim sistemlerinin uygulanması ve yeniden ağaçlandırmanın teşvik edilmesi de dahildir.
• Daha Fazla Atığı Geri Dönüştürmek İçin Yapay Zeka Kullanımı
  Bir başka yapay zeka sistemi, atık yönetimini daha verimli hale getirerek iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı oluyor. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı’na göre atık büyük bir metan gazı üreticisidir ve küresel sera gazı (GHG) emisyonlarının %16’sından sorumludur. Birleşik Krallık, Londra merkezli bir yazılım girişimi olan Greyparrot, atık işleme ve geri dönüşüm tesislerini analiz ederek daha fazla atık malzemeyi geri kazanmalarına ve geri dönüştürmelerine yardımcı olan bir yapay zeka sistemi geliştirdi. Şirket, 2022 yılında 67 atık kategorisinde 32 milyar atık maddeyi takip etti ve geri kazanılabilecek ancak düzenli depolama sahasına gönderilen ortalama 86 ton malzeme tespit ettiğini söyledi.
• Yapay Zeka Okyanusu Temizliyor
  Hollanda’da The Ocean Cleanup adlı bir çevre örgütü, okyanustaki plastik kirliliğini temizlemeye yardımcı olmak için yapay zeka ve diğer teknolojileri kullanıyor. Nesneleri tespit eden yapay zeka, kuruluşun uzak yerlerdeki okyanus çöplerinin ayrıntılı haritalarını oluşturmasına yardımcı oluyor. Okyanus atıkları daha sonra toplanıp kaldırılabiliyor; bu da trol tekneleri ve uçakların kullanıldığı önceki temizleme yöntemlerinden daha verimli. Plastik kirliliği sera gazı yayarak ve doğaya zarar vererek iklim değişikliğine katkıda bulunuyor.
• Yapay Zeka İklim Felaketlerini Öngörmeye Yardımcı Oluyor
  Brezilya’nın São Paulo kentinde Sipremo adlı bir şirket, iklim felaketlerinin nerede ve ne zaman meydana geleceğini ve ne tür iklim felaketleri olacağını tahmin etmek için yapay zeka kullanıyor. Amaç, işletmelerin ve hükümetlerin iklim değişikliğine ve bununla birlikte toplumlar için artan zorluklara daha iyi hazırlanmalarına yardımcı olmak. Sigorta, enerji, lojistik ve spor gibi sektörlerde faaliyet gösteren şirket, afet koşulları ve hava kalitesi gibi faktörleri analiz ederek etkinliklerin ertelenmesi ya da askıya alınması gibi konularda karar verebiliyor.
• Yapay Zeka İklim Araçlarının İstek Listesi
  Google’ın yapay zeka araştırma laboratuvarı Google DeepMind, iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı olmak için bir dizi alanda yapay zeka uyguladığını açıkladı. Buna, iklim değişikliği için küresel yapay zeka çözümlerini geliştirecek veri kümelerinin tam bir istek listesini oluşturmak da dahil. Google DeepMind bu konuda, iklim değişikliğiyle mücadelede makine öğreniminin kilit bir rol oynadığını düşünen akademi ve sektörden gönüllüler tarafından kurulan ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Climate Change AI ile birlikte çalışıyor. Google’ın diğer yapay zeka araçları, hava tahminlerini iyileştirmeye ve bir rüzgar çiftliğinden elde edilecek verimi daha iyi tahmin ederek rüzgar enerjisinin değerini artırmaya odaklanıyor.
• Yapay Zeka Endüstrinin Karbonsuzlaşmasına Nasıl Yardımcı Olabilir?
  Yapay zeka, metal ve madencilik, petrol ve gaz endüstrilerindeki şirketlerin faaliyetlerini karbonsuzlaştırmalarına yardımcı olmak için kullanılıyor. Merkezi ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Eugenie.ai, uydu görüntülerini makinelerden ve süreçlerden gelen verilerle birleştiren bir emisyon izleme platformu geliştirdi. Yapay zeka daha sonra bu verileri analiz ederek şirketlerin emisyonlarını takip etmelerine, izlemelerine ve %20-30 oranında azaltmalarına yardımcı oluyor. Sanayi sektörleri küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık %30’unu üretmektedir.
• Brezilya’da Tepelerin İnsansız Hava Araçlarıyla Ağaçlandırılması
  Reuters’in haberine göre, yapay zekâ destekli bilgisayarlar Brezilya’da dronelarla eşleşerek kıyı kenti Rio de Janeiro’nun çevresindeki tepeleri yeniden ağaçlandırıyor. Bilgisayarlar atılacak tohumların hedeflerini ve sayısını belirliyor. Ocak 2024’te başlatılan girişim, Rio belediyesi ile start-up Morfo arasında bir ortaklık ve ulaşılması zor alanlarda tohum yetiştirmeyi amaçlıyor. Yerel yönetime göre tek bir drone dakikada 180 tohum kapsülü dağıtabiliyor ve bu da geleneksel ağaçlandırma için insan eli kullanmaktan 100 kat daha hızlı.
• Yapay Zekanın Gelecekteki Potansiyeli
  Yapay zeka, Dünya Ekonomik Forumu’nun 2023’ün En İyi 10 Gelişmekte Olan Teknolojisi raporunda incelenen önemli gelişmekte olan teknolojilerden biridir.

Rapor özellikle metin, görüntü ve bilgisayar programlama dahil olmak üzere içerik oluşturan bir yapay zeka türü olan üretken yapay zekayı inceliyor. Foruma göre, gelecekte üretici yapay zeka ilaç tasarımı, mimarlık ve mühendislik gibi alanlarda kullanılabilir. AI aynı zamanda tarımı geliştirmek ve mahsullerin üzerine yerleştirilen sensörlerden gelen verileri işleyerek çevresel etkilerini azaltmak için de kullanılabilir. Yazarlar, sürdürülebilir havacılık yakıtı da dahil olmak üzere raporda listelenen teknolojilerin, iklim krizi gibi küresel zorlukların üstesinden gelmeye yardımcı olmak için kullanılabileceğini, ancak daha fazla inovasyona ihtiyaç olduğunu belirtiyor.